तिला जगायचा अधिकार नाही?

  

  

क्रौर्याच्या पराकोटीने समाज हतबुद्ध, हतबल झाला आहे. श्रद्धा वालकर, साक्षी आणि आता सरस्वती!!

 

 

या मुलींनी प्रेम केले, एकत्र राहायचा निर्णय घेतला, किंवा प्रेमसंबंध नाकारायचा विचार केला, हा काय त्यांचा गुन्हा आहे? तोही असा गुन्हा की त्यांचा जगण्याचा हक्कच हिरावून घेतला गेला. जिवंतपणी त्यांनी काय यातना भोगल्या असतील माहीत नाही, त्यांना मारल्यावरही त्यांच्या मृतदेहाची विटंबना केली गेली. त्यांच्या तथाकथित प्रेमिकांनी मृतदेहाला सद्गती न देता, त्याचे तुकडे केले.. सुर्‍याचे वीस घाव घालूनही डोक्यातली आग शमली नाही, म्हणून डोक्यात दगड घातला, सरस्वतीच्या देहाचे तुकडे तर केलेच.. पुढेही थंड डोक्याने क्रूर विटंबना करतच राहिला तो नराधम!

 

 

या बातम्यांनी डोके सुन्न झाले, बधिर झाले. समाज म्हणून या देशाची आणखी किती अधोगती होणार आहे? इतकी पराकोटीची क्रौर्याची भावना येते कुठून? आपल्या मनाविरुद्ध काही झालेले चालणार नाही, होताच कामा नये, झाले तर मी सहन करणार नाही, काय वाट्टेल ते करून मी काटा काढून टाकीन.. हे व असे टोकाचे खुनशी, पाशवी विचार करणारे आफताबचे, साहिलचे किंवा मनोजचे मन, मेंदू, हृदय कोणत्या गोष्टींनी बनले असेल?

 

बलात्कार करायचा आणि तिला ठारच मारून टाकायचे. कधी गाडीखाली फरफटत न्यायचे. गुन्ह्यांचे नवे नवे प्रकार, अधिक क्रौर्य आणि अधिक क्रौर्य! हे काय चालले हे? हे कृत्य करणारे मुलगे, पुरुष याच समाजातले ना? त्यांच्या विचारप्रक्रियेकडे आपले लक्ष आहे का? मुलग्याच्याही वर्तनावर, मित्र संगतीवर, त्याच्या सवयींवर, तो पाहत असलेल्या सिनेमा, मालिकांवर पालकांची नजर हवी, चर्चा करायला हवी. संवाद हे महत्त्वाचे अस्त्र आहे. स्वातंत्र्य किती व कुठले द्यायचे, बंधने कोणती व केव्हा घालायची याचा विवेक पालकांकडे हवा.

 

 ‘मी, माझे, माझ्यापुरते’ ही व्यक्तिकेंद्री विचारसरणी समाजव्यवस्थेपुढे असे भयंकर सामाजिक, मानसिक प्रश्न उभे करत आहे.

एखाद्या युवा प्रेमिकाने केलेल्या घटनेत वयाचा जोश असतो. मनोज-सरस्वतीच्या घटनेने तर प्रेमातले वयाचे संदर्भही तोडले. वृत्तपत्रात आलेल्या बातम्यांनुसार मनोज हा गंभीर आजारग्रस्त होता. तरीही थंड डोक्याने, सराईत गुन्हेगाराप्रमाणे त्याचे वर्तन होते. गुन्ह्यासाठी त्याने विजेवरची करवत, हत्यारे विकत आणली. मृतदेहाची विल्हेवाट लावताना त्याला शेजारी, पोलीस, समाज, देव.. अगदी कशाकशाचीही जराही भीती वाटली नाही. ही मुर्दाड गुन्हेगारी त्याच्यात का, कधी, कशी विकसित झाली? ती होताना त्या सरस्वतीला, संपर्कातल्या कोणालाही त्याच्यातले बदल जाणवले नसतील? असले, तर त्यांनी त्याकडे दुर्लक्ष केले की ते काही करू शकले नाहीत? त्याचा कोणाशी संपर्कच नसेल, तर या भयानक एकटेपणाला काही उत्तर शोधावे लागेल. संपर्क, सामाजिक संबंध, अभिसरण, प्रेम, आस्था, एकोपा, सामाजिक जबाबदारी हे भारतीय समाजव्यवस्थेचे वैशिष्ट्य होते, आजही आहे. या हिंसक घटनांमुळे त्यात येणार्‍या अधिक्षेपाकडे लक्ष देण्याची गरज निर्माण झाली आहे. ‘मी, माझे, माझ्यापुरते’ ही व्यक्तिकेंद्री विचारसरणी समाजव्यवस्थेपुढे असे भयंकर सामाजिक, मानसिक प्रश्न उभे करत आहे.

 

 

 

 

 

कॉपीकॅट क्राइम - नवा गुन्हा घडतो, त्यामागे एखादी प्रत्यक्ष घडलेली घटना, घटनेची बातमी, सिनेमा, नाटक किंवा मनोरंजन दुनियेमधले मंचन हे निमित्त असते. याला कॉपीकॅट क्राइम म्हणतात - म्हणजे आपण याला ‘अनुकरण गुन्हा’ म्हणू शकतो. अनेक गुन्हेगारांनी केलेल्या खून, बलात्कार, चोरी अशा गंभीर गुन्ह्याची प्रेरणा सिनेमा-नाटकातून, पूर्वीच्या सत्य घटनेतून किंवा मालिकेमध्ये दाखवलेल्या चित्रणातून घेतल्याचे सांगितलेले आहे. बातम्या, विषय-आशय वार्‍याच्या वेगाने पोहोचण्याच्या आजच्या काळात जबाबदार वृत्तांकन, विषय-आशय म्हणजे कंटेंट निर्मितीची जबाबदारी, त्याचे नियमन, त्यांच्या धंदेवाईक बेलगामपणाला मर्यादा, नियमावली, तक्रार करण्याला जागा, ओटीटी प्लॅटफॉर्मसाठी नियमावली, नियामक बोर्ड यांचाही प्राथमिकतेने विचार करायला हवा. अनुकरण गुन्हे थोपवणे आपल्या हातात आहे.

 

 

लैंगिकतेचा मुक्त व्यवहार - 20-21व्या शतकतल्या जागतिक अभिसरणातून, तंत्र व वैज्ञानिक प्रगतीतून, शरीरपोषणासंबंधी झालेल्या संशोधनातून व सेवनातून, रासायनिक खतांच्या वापरातून, उत्तेजक द्रव्य व दृश्य यांच्या भडिमारातून, औषध संशोधन-उत्पादन-जाहिरात व्यवसाय यांच्या युतीतून, देशोदेशींच्या वस्तूंच्या सहज उपलब्धतेतून, उपभोगवादी दृष्टीकोनातून, अपारंपरिक जगण्यातून, उत्पादन व कष्ट आणि पैसा व उपभोग यातल्या व्यस्त समीकरणातून मुलांची लैंगिकता बदलत गेली आहे. लवकर वयात येणे, माध्यमांमधून सतत आदळणारी लैंगिकता, कामुकता, उत्तेजना यांचा परिणाम आणि स्वत:च्या लैंगिक भावना, जाणिवा याबद्दल गोपनीयता, शास्त्रीय माहितीचा अभाव, कुमारवयातील मानसिक शारीरिक आंदोलने हाताळायला पालक व शिक्षक तोकडे पडणे, या वयातील मुलांसमोर असलेला जीवनध्येयाचा अभाव अशा अनेक कारणांनी युवकांना लैंगिकता व्यवस्थापनाचे प्रश्न भेडसावत आहेत. विवाहपूर्व व विवाहबाह्य लैंगिक संबंधांना नैतिकतेच्या दृष्टीकोनातून तपासले नाही, तरी मानवी भावभावना, मानसिक गुंतवणूक, अपेक्षा यांच्या अनुषंगाने तपासले, तर काय दिसते? शरीरसंबंध ही पशूंमध्ये असते तशी केवळ शारीर कृती नाही. वयाच्या तीन-चार वर्षांनंतर ज्या इंद्रियांचे, अवयवांचे खाजगीपण, हक्क तुम्ही जपलेले असते, त्यांचे इंद्रियसुख पशू पातळीहून मोलाचे नाही का? शरीरसंबंधाला सख्यभावाची, समत्वाची, समादराची जोड मिळाली, तर ते एका उंचीवर जाऊन पोहोचते. मग तिथे सात्त्विक कृतार्थतेची भावना येते, अनुभव मिळतो. मग क्षुल्लक स्पर्धा, अहंकार, त्रागा यांना थारा उरत नाही.

 

 

विषारी, विखारी नातेसंबंध ओळखायला शिकणे, समोरच्या व्यक्तीकडून येणारे नकारात्मक सिग्नल्स ओळखायला शिकणे, त्यावर उपलब्ध कायदेशीर संरक्षण, कृती करायचे मार्ग समजून घेणे हेही महत्त्वाचे.

 

 

भारतीय संस्कृतीशी नाळ तुटल्यामुळे गृहस्थाश्रमात लैंगिक परिपूर्तीला दिलेले महत्त्व व जबाबदार लैंगिक वर्तन यांवर पाश्चात्त्य व्यक्तिवादी व वैषयिक संस्कृतीचे आक्रमण झाले आहे. अंधानुकरणातून व पाश्चात्त्य प्रभावातून काही प्रश्न निर्माण होत आहेत. ‘माझा देह माझा अधिकार’सारख्या विचारसरणीतून दैहिक संबंध हे पशू पातळीवर, सत्तात्मक संबंधांवर आणून ठेवले आहेत. लैंगिक संबंधामध्येही दोघांचीही भावनिक गुंतवणूक असते, जोडीदाराकडून काही अपेक्षा असतात व त्यांची पूर्तता हाच या संबंधांचा आधार असतो. स्वातंत्र्य व स्वैर, स्त्रैण संबंध यात फरक करता यायला हवा. लैंगिक स्वातंत्र्याची कोणती किंमत मोजावी लागेल याचे भान ठेवायलाच हवे.

 

 

क्रौर्य व निर्ढावलेपण - डार्क वेबवर आणि वेबसिरीजमध्ये, सिनेमात उपलब्ध लैंगिक व हिंसक कंटेंट, तो पाहायला स्वस्तातले किंवा फुकट इंटरनेट, वैयक्तिक स्मार्ट गॅजेट, वाहिन्यांवरून होणारे अशा दुर्घटनांचे प्रसारण, बाईला भोगवस्तू दाखवण्याची होड या सगळ्यातून समाजाचे बधिरीकरण होत आहे. संवेदना हरवत आहेत. एकटेपण, जगण्याचा तीव्र संघर्ष, सामाजिक संकेतांना दिलेला फाटा, स्त्रीबद्दलची हीनतेची, अनादराची भावना, मर्दपणाच्या विपर्यस्त कल्पना, स्त्रीचा नकाराचा अधिकार डावलणे असे अनेक मुद्दे आहेत. नुसते वापरून फेकून द्यायचे नाही, तर जीवे मारायचे हे कुठून आले आहे? कुठे कुठे दुरुस्त्या करायला हव्यात? या प्रश्नांची उत्तरे सोपी नाहीत, सरधोपट नाहीत. प्रत्येक कारणावर आघात करायला हवा.

 

 

 

क्रौर्याच्या नवनव्या पातळ्या गाठल्या जात आहेत, हे समाजाच्या सज्जनशक्तीपुढे ठाकलेले आव्हान आहे. तातडीची कृती केली नाही, तर ही भीषण मालिका संपणारच नाही.