गरज आहे महाराष्ट्रमोदीची
मोदींची हवा तर राहणारच आहे. ती पुढच्या निवडणुकीतदेखील राहील. नरेंद्र मोदी आपल्या कर्तृत्वाने मोठे अाहेत. देशातील हिंदू भावना काय आहेत, हे त्यांना अतिशय उत्तम रितीने समजते. म्हणून हिंदू समाजाला ते फार मोठे आधार वाटतात. याला पूरक म्हणून महाराष्ट्रातदेखील 'महाराष्ट्रमोदी' उभा राहिला पाहिजे. या दोघांची मिळून जी शक्ती होईल, ती महाराष्ट्रात जे परिवर्तन घडवून आणेल, ते तीनशे वर्षांपूर्वींच्या छत्रपतींची आठवण करून देणारे असेल.
महाराष्ट्र विधानसभेच्या निवडणुका 2014 साली जेव्हा झाल्या, तेव्हा देशात मोदींची लाट होती. या लाटेमुळे शिवसेनेशी समझोता न करूनही भाजपाला 122 जागा मिळाल्या. 2019ला झालेल्या निवडणुकांत मोदी लाट पूर्वीपेक्षाही अधिक बलवान होती. या वेळी शिवसेनेशी युती केली गेली आणि भाजपाला फक्त 105 जागा मिळाल्या. युती केली नसती तर भाजपाचे बहुमताने सरकार आले असते. पण जर-तर याला राजकारणात काही अर्थ नसतो. भूतकाळ कोणालाच बदलता येत नाही. भविष्यकाळ मात्र घडविता येतो.
म्हणून वर्तमानकाळाचा विचार करायचा तर महाराष्ट्रात भाजपाचा कुणी जननेता नाही, हे वाक्य काही जणांना खटकेल, काही जणांना आवडणार नाही, काही लोक नाक मुरडतील, पण वस्तुस्थिती मात्र बदलत नाही. अखिल भारतीय स्तरावर नरेंद्र मोदी जननेता आहेत. त्यांच्या नावाने आणि त्यांच्या कर्तृत्वाने मते मिळतात. भारताचे राजकारण असेच आहे. इंदिरा गांधी हयात असताना मतदान करण्याचा एकच मुद्दा असायचा - इंदिरा गांधी हव्यात की नकोत? मतदार इंदिरा गांधी हव्यात म्हणून मतदान करीत. त्यामुळे महाराष्ट्रासहित अनेक राज्यांत काँग्रेसची सत्ता येई. त्यापूर्वी पं. नेहरूंच्या बाबतीत हाच विषय होता आणि आता नरेंद्र मोदी यांच्या बाबतीतदेखील हाच विषय आहे.
ही स्थिती चांगली की वाईट? हा वाद-चर्चेचा विषय होऊ शकतो. उत्तम स्थिती अशी की, महाराष्ट्राचे जननेतृत्व महाराष्ट्रातूनच उभे राहिले पाहिजे. आज भाजपाचे जे नेते आहेत, ते सर्व नेते संघटनेतून पुढे अालेले नेते आहेत. या नेत्यांच्या मागे व्यापक जनआंदोलनाची पृष्ठभूमी नाही. ते कर्तृत्ववान आहेत, चारित्र्याने शुध्द आहेत, संघटनकुशल आहेत, राज्य कसे चालवावे याचे भानदेखील त्यांना चांगले आहे. परंतु ते खऱ्या अर्थाने जननेते नाहीत.
भाजपा विचारधारेतून महाराष्ट्रात जननेता उभा राहिला. या जननेत्याचे नाव होते गोपिनाथराव मुंडे. त्यांचे नेतृत्व कसे उभे राहिले? आणीबाणीत ते कारागृहात होते, संघटनेत महत्त्वाच्या पदावर होते, ते संघमान्य होते, या सर्व गोष्टी खऱ्या असल्या तरी एवढया भांडवलावर कुणी जननेता होत नाही. जननेता होण्यासाठी जनतेत सतत मिसळावे लागते. जनभावना समजून घ्याव्या लागतात. लोकांच्या प्रश्नांसाठी संघर्ष करावा लागतो. वेगवेगळया वर्तमानपत्रांचे वाचन करणे हा जनभावना समजून घेण्याचा एक मार्ग असतो. अर्थात त्यातून जनभावना समजतीलच असे नाही. कारण वर्तमानपत्रांची विश्वासार्हता दिवसेंदिवस रसातळाला जात चालली आहे. म्हणून जनसंपर्क सतत असावा लागतो.
गोपिनाथरावांच्या काळी जीवघेणा प्रश्न निर्माण झाला तो दाऊद गँगच्या समांतर शासनाचा. अगदी स्वच्छ भाषेत सांगायचे तर हिंदू कमालीचा असुरक्षित झाला. गोपिनाथराव मुंडेंनी तो विषय आपल्या हाती घेतला. विधानसभा गाजवली आणि संघर्षयात्रा काढली. या संघर्षयात्रेने गोपिनाथराव जननेता झाले. कोणत्याही जातीचे नेते झाले नाहीत. पक्षाने दिलेले नेतृत्व अशी त्यांची प्रतिमा तयार झाली नाही. हे नेतेपद त्यांनी स्वकर्तृत्वाने मिळविले.
नेतेपद असे स्वकर्तृत्वाने प्राप्त करावे लागते. याबद्दलचे, 'लिंकन ऑन लीडरशीप' या शीषर्काचे डोनाल्ड फिलिप्स यांचे पुस्तक आहे. राजकीय क्षेत्रात काम करणाऱ्या कार्यकर्त्यांनी हे पुस्तक जरूर वाचले पाहिजे असे आहे. अब्राहम लिंकन अमेरिकेचे सोळावे राष्ट्राध्यक्ष होते. 1860 साली राष्ट्राध्यक्षपदी त्यांची निवड झाली. त्यापूर्वी ते सिनेटरदेखील नव्हते. कोणाच्याही मंत्रीमंडळात नव्हते. राज्यकारभाराचा अनुभव शून्य. तशात राष्ट्राध्यक्ष झाल्याबरोबर सात राज्ये अमेरिकेतून फुटून निघाली. फुटून निघालेल्या राज्यांनी आपला राज्यसंघ तयार केला. त्यांच्या प्रदेशातील सर्व किल्ले, शस्त्रास्त्रे, दारूगोळा आपल्या ताब्यात घेतला. राजधानी वॉशिंग्टनचे संरक्षण करण्याची शक्तीदेखील लिंकनपाशी राहिली नाही. केवळ सोळा हजार सैन्य होते आणि 75 वर्षांचा म्हातारा सैन्याचा सेनापती होता. अर्थव्यवस्था डबघाईला आली होती. बेरोजगारी प्रचंड वाढली होती. अमेरिकेचे युरोपातील शत्रू जागे झाले होते.
अब्राहम लिंकन वकील होते. त्यांचे सहकारी त्यांना दुय्यम दर्जाचा वकील मानीत. त्यांच्या मंत्रीमंडळातील सहकारी त्यांना कामचलाऊ अध्यक्ष मानीत. आपण या अध्यक्षाला कसेही नाचवू शकतो, असे त्यांना वाटे. आज या सोळाव्या अध्यक्षाची प्रतिमा कशी आहे? अमेरिकेतील सर्वात महान राष्ट्राध्यक्ष, अमेरिकेचा दयाघन चेहरा, अमेरिका एक ठेवणारा महात्मा, महान वक्ता, इसापनंतर गोष्टी सांगणारा थोर पुरुष - विशेषणे लावावी तेवढी थोडी आहेत. असा एकेकाळी नगण्य असलेला हा माणूस एवढा महान कसा झाला? तेही राजकारणात राहून?
लिंकन आपल्या गुणसंपदेने महान झाला. व्हाइट हाउसमधल्या राष्ट्राध्यक्षाच्या खुर्चीवर तो फार कमी बसला. सतत लोकांत मिसळत राहिला. युध्दखात्यात त्याचा मुक्काम सर्वाधिक असे. सेनाधिकारी, सामान्य सैनिक, यांच्याशी त्याचे सतत संवाद होत. त्यामुळे आघाडीवरील परिस्थिती काय आहे याचे त्याला उत्तम ज्ञान होई. आपल्या मंत्रीमंडळांच्या बैठका तो नेहमी व्हाइट हाउसमध्ये घेत नसे. कधी युध्दखात्यात तर कधी नेव्ही यार्डमध्ये, अन्य वेळी तो आपल्या सहकाऱ्यांना भेटत असे. त्यांच्याशी चर्चा करी. हे सहकारी त्याच्याविषयी गलिच्छ भाषेत बोलत. हे सर्व त्याला समजे. पण त्याने त्याचा राग कधी मनात ठेवला नाही. देशकार्यासाठी या माणसाकडे कोणती क्षमता आहे आणि तिचा कसा वापर करून घ्यायचा, याचे त्याला उत्तम ज्ञान असे.
राजकारणात ज्याला यशस्वी व्हायचे आहे, पुढे जायचे आहे आणि अतिशय महत्त्वाचे स्थान प्राप्त करायचे आहे, त्याला एकनिष्ठ सहकारी उभे करावे लागतात. विल्यम्स सीवार्ड आणि एडविन स्टॅन्टन हे त्याचे दोन अत्यंत विश्वासू सहकारी होते. एक अर्थमंत्री होता आणि दुसरा युध्दमंत्री होता. रणांगणावर त्याचा जवळचा सहकारी होता जनरल गँ्रड. जनरल गँ्रडने बंडखोर सैन्याचा अंतिम पराभव केला. युध्द जिंकले. अमेरिका अखंड राहिली. राजकारणात स्तुतिपाठक ढीगभर मिळतात. कारण ते लाचार असतात. त्या प्रत्येकाला आपल्या नेत्याकडून काही ना काही हवे असते. लिंकनने असले स्तुतिपाठक गोळा केले नाहीत. राजकारण म्हणजे सततचा संघर्ष असतो. निरंतर जागरूकता ठेवावी लागते. दहा जण येतात, वाकून नमस्कार करतात, अत्यंत नम्रपणे बसून असतात, साहेब साहेब करतात, पण यातील नऊ जणांच्या डोक्यात साहेबांचे पाय कसे खेचता येतील याच्या योजना चालू असतात. हे नऊ जण कोण आणि त्यातील आपला एक कोण हे ज्याला समजते, तो यशस्वी राजनेता होतो. आणि ज्यांना समजत नाही, तो कोण होतो...
vivekedit@gmail.com